II Rada partnerstwa oraz I Spotkanie Partnerstwa. Sprawozdanie z dyskusji

12 i 13 lutego w siedzibie łódzkiego Ośrodka Edukacji Ekologicznej „Źródła” odbyło się spotkanie Rady i Partnerstwa dla Bałtyku. Tym razem tematem przewodnim były reforma Wspólnej Polityki Rybackiej oraz połowy NNN, czyli nielegalne, nieraportowane i niekontrolowane. Tematyka zajęć spotkała się z szerokim zainteresowaniem – na spotkanie przybyli przedstawiciele środowiska naukowego, rybackiego, biznesowego, organizacji pozarządowych oraz Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. W czasie dwóch dni spotkania wygłoszono szereg prelekcji (abstrakty stronach biuletynu oraz na stronie internetowej, prezentacje multimedialne do ściągnięcia tutaj) oraz przeprowadzono warsztaty dotyczące elementów strategii przeciwdziałania połowom NNN.

Prelekcje wywołały wśród uczestników ożywioną debatę na temat polityki rybackiej oraz połowów NNN. Zapraszamy do zapoznania się z fragmentami dyskusji:

Jakub Szumin, FZ Gaja

Wg raportu obejmującego całe wybrzeże Polski, opracowanego przez FZ Gaja, ściągalność kar za połowy NNN wynosi zaledwie 60-70% (dane z Urzędów Skarbowych- US). US nie kontrolują przedsiębiorców i rybaków – działanie US w zakresie rybołówstwa jest nikłe. Żadna monitorowana jednostka nie współpracuje z US.

Brak współpracy urzędów i innych ośrodków w sprawie zawieszania licencji połowowych i egzekwowania kar. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa nie jest informowana czy beneficjent środków łamie prawo – są sytuacje, że armatorzy za unijne środki łamią przepisy Wspólnej Polityki Rybackiej (w przepisach powinny znaleźć się zapisy dotyczące konieczności udokumentowania przestrzegania prawa przez beneficjenta środków).

Inspektorzy maja słabą motywację do pracy (niskie wynagrodzenie), często są uwikłani w rodzinne i lokalne „układy”. Brakuje także kontroli nocnych. Inspektorzy powinni być wcieleni do służby mundurowej, powinno się odejść od schematu „8-godzinnej pracy etatowej”.

Brakuje kontroli dystrybucji ryb na lądzie – należy ją jak najszybciej wprowadzić. Aktualnie nie można kontrolować auta, które już jest w ruchu – powinna być współpraca Inspektorów ze Strażą Graniczną.

Sankcje nie odstraszają armatorów – straconą licencję można odzyskać za rok po wpłaceniu opłaty skarbowej. Armatorzy mówią, że opłaca im się płacić kary – ryzyko jest wkalkulowane w cenę.

Kontrola połowów turystycznych – w smażalniach jest dostępny dorsz pochodzący z tego rodzaju połowów. Należałoby prowadzić współpracę z Inspekcja Handlową w sprawie kontroli punktów gastronomicznych. Wspólne inspekcje są jedynym rozwiązaniem – zgodnie z prawem w jednej firmie nie mogą być prowadzone dwie osobne kontrole jednocześnie.

Artur Furdyna, Towarzystwo Przyjaciół Rzek Iny i Głowienicy

Straż Graniczna nie jest kompetentna do wszystkich czynności prawnych, nie może karać kłusowników.

W okolicach Szczecina Niemcy zasypują polski rynek sieją w okresie kiedy u nas jest sezon ochronny tego gatunku – miały być kontrole. Okresy ochronne na tak niewielkich, nieoddalonych od siebie obszarach powinny być zbliżone lub takie same.

Państwowa Straż Rybacka – nikła aktywność a powinna tu odgrywac tez ważną rolę, gdyż dotyczy to w dużej mierze ryb dwuśrodowiskowych ( żyjących w Bałtyku i rzekach)…

Jakub Szumin, FZ Gaja

Należy zmienić system kontroli i wynagrodzeń inspektorów. Przewidywalność systemu (inspektorzy pracujący w godzinach „od – do”) jest jego główna wadą. Trzeba zradykalizować działania i podwyższyć sankcje.

Radosław Gawlik, Stowarzyszenie Ekologiczne EKO-UNIA

Brak przepływu informacji pomiędzy instytucjami lub ich długa droga sprzyjają sytuacji braku kontroli.

Artur Furdyna, Towarzystwo Przyjaciół Rzek Iny i Głowienicy

Główny problem – brak kontroli „ryb na drodze” oraz rozdrobnienie kompetencji różnych służb.

Jarosław Kirszling, Zrzeszenie Rybaków Morskich, Org. Produc. Władysławowo

Są konsekwencje dla kłusowników – nie otrzymali rekompensat za czasowe zawieszenie połowów w 2007r. W 2008r. inspektorzy kontrolowali „25 godz/dobę”.

Krzysztof Skóra, Stacja Morska Hel

Czy porty są stale monitorowane kamerami? Przypuszczalnie monitoring przyniósłby poprawę sytuacji.

Wiesław Kamiński, Aukcja Rybna Ustka

Zalecenia – lepsza organizacja kontroli, skuteczna egzekucja sankcji, wspólne kontrole różnych służb.

Aleksandra Zielińska, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi

Szacuje się, że połowy NNN stanowią 19% wszystkich połowów światowych. Rozporządzenie Rady (WE) nr1005/2008 ma wejść w życie z dniem 1 stycznia 2010 roku, obowiązywać będzie wszystkie jednostki. Powstanie wspólnotowy wykaz jednostek NNN, na stronach internetowych UE będą dostępne wykazy nazw statków. Jednostki z listy nie będą mogły m.in. łowić na wodach wspólnych oraz zawijać do portów w krajach UE. Na listę mogą trafić także państwa. Aby zostać wykreślonym z listy będzie trzeba wdrożyć środki zaradcze opisane przez UE.

Aktualnie Ministerstwo pracuje nad przygotowaniem rozwiązań umożliwiających wdrożenie w polskim prawie rozporządzenia  Rady tj. ustawy i rozporządzeń wykonawczych do niej. W Komisji Europejskiej trwają prace nad aktem wdrażającym i uszczegółowiającym.

Ministerstwo jest otwarte i czeka na opinie środowisk zainteresowanych problematyką połowów NNN.

Wiesław Kamiński, Aukcja Rybna Ustka

Czy prawdą jest, że rozporządzenie nie dotyczy Państw unijnych?

Aleksandra Zielińska, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi

Rozporządzenie dotyczy również państw należących do UE. W artykule 2 jest mowa o równości traktowania stron.

Artur Furdyna, Towarzystwo Przyjaciół Rzek Iny i Głowienicy

Czy rozporządzenie będzie szczelne? Szacuje się, że w byłym województwie szczecińskim na rynku jest 3 razy więcej ryb pochodzących z nielegalnych połowów niż z legalnego źródła. Statki nie są rejestrowane a mimo to łowią - jak nowy projekt ustawy zapatruje się na kłusownictwo na morzu?

Aleksandra Zielińska, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi

Obiecuje odpowiedzieć na pytanie A. Furdyny.

Krzysztof Skóra, Stacja Morska Hel

Czy nowa ustawa faktycznie chroni przed połowami NNN? Sam sektor rybołówstwa nie uratuje ryb, pomija się mnóstwo ośrodków przy konsultacjach, nie rozmawia się z przyrodnikami. Potrzebne są konsultacje społeczne, konsultacje z Ministerstwem Środowiska – zasoby ryb są zasobami naturalnymi. Postuluje wprowadzenie czwartego N – nieprawidłowo oszacowane zasoby.  Nie korzysta się z wiedzy ichtiologów. Należy zlikwidować „ryby polityczne”( ustalenie limitów połowowych w przetargach politycznych) i korzystać z wiedzy naukowców. Nieprawidłowe podejście – nie powinno zarządzać się łowiskami a rybołówstwem!

Czy nowa ustawa będzie prezentowała podejście ekosystemowe?

Aleksandra Zielińska, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi

Do rozporządzenia Rady są dokładne analizy i zapisy, które powinny pozwolić na szybkie wdrożenie rozporządzenia.

Ministerstwo zorganizuje konsultacje społeczne i międzyresortowe.

Radosław Gawlik, Stowarzyszenie Ekologiczne EKO-UNIA

Ministerstwo powinno rozważyć jeszcze na etapie pisania projektu ustawy (przed procesem uzgodnień wewnątrz i między resortowych) konsultować ją z organizacjami społecznymi i innymi zainteresowanymi.

Artur Furdyna, Towarzystwo Przyjaciół Rzek Iny i Głowienicy

Ostatnia zmiana ustawy o rybactwie śródlądowym  nie była profesjonalnie opracowana. Było w niej dużo luk prawnych i był olbrzymi protest różnych środowisk skierowany do Ministerstwa

Wiesław Kamiński, Aukcja Rybna Ustka

Połowy NNN szkodzą rybakom. Trzeba wprowadzić pełna identyfikacje produktów rybnych. W Polsce jedynie Aukcja Rybna w Ustce ma pełny system identyfikacji.  Takie systemy działają w innych Państwach i świetnie się sprawdzają (np. Litwa, Hiszpania 100 % ryb przechodzi przez aukcje rybne- jest identyfikowalnych). Środki unijne są świetną szansą na dobre wykonawstwo ustaw. Planowana jest budowa nowoczesnej konstrukcji wyładunku ryb z kutrów. Funkcjonują dwa takie systemy:

Szacuje się, że poprzez wprowadzenie zakazu połowu pławnicami 100krotnie spadły połowy łososia.

Przyłów powinien być konfiskowany i przeznaczany na cele charytatywne – nie byłoby pokusy finansowej.

Ustawa o organizacji rynku rybnego – artykuł 23 został zmieniony „na szybko” z korzyścią dla aukcji rybnej. Niestety najpierw Prezydent go zawetował, a później skierowała do Trybunału Konstytucyjnego.

Apel do Administracji – prawo mamy dobre, tylko wykonawstwo złe!

Krzysztof Skóra, Stacja Morska Hel

Bałagan w nazewnictwie ryb – używajmy polskich nazw (np. stornia nie flądra). Rybołówstwo regionalne powinno dbać o jakość produktów i lokalny rynek. Dobrym pomysłem jest informowanie, że produkt został pozyskany bez szkody dla środowiska – przykładem puszki rybne z Helu wyprodukowane z inicjatywy Stacji Morskiej (Przysmak Morświna- Szprot delikatesowy, Przysmak Foki- Śledź delikatesowy).

Wiesław Kamiński, Aukcja Rybna Ustka

Jedyna możliwość skutecznego przeciwdziałania połowom NNN to przepływ 100% ryb przez Aukcje Rybne i certyfikacja produktów „od sieci do talerza”.

Krzysztof Skóra, Stacja Morska Hel

Opinia społeczna nie rozumie, ponieważ nie jest wystarczająco uświadomiona, czy i dlaczego Aukcje Rybne są potrzebne.

Jenny Fors, FISH

Powstają 3 regulacje- Rozporządzenia w sprawie NNN (m.in. Rozporządzenie Rady (WE) nr1005/2008)

Dlaczego: frustracja KE, nieskuteczne kary, niewystarczające uprawnienia

Elementy:

- nowy system kontroli i monitoringu

-system punktów karnych dla łamiących prawo właścicieli łodzi i kutrów

- przeładunek ryb wyłącznie w portach w określonych warunkach

- art. 47 – objęcie kontrolą połowów z rybołówstwa rekreacyjnego, które będą doliczane do kwot połowowych ( konieczność wydzielenia części kwot połowowych z kwot rybołówczych)

- zharmonizowanie kar, które mają być proporcjonalne do dochodów z połowu NNN

Koszty NNN, raport, który przygotowała KE- wprowadzenie elektronicznych systemów kontroli będzie tańsze od obecnego administracyjnego systemu.

Efekty- do 2020 r ograniczenie połowów NNN, ograniczenie nadmiernej zdolności połowowej, oszczędności 10 mld Euro, powstanie 27 tys miejsc pracy

Do projektu tego rozporządzenie Parlament Europejski (PE) w kwietniu wydaje swoją opinię - było zaproszenie do składania uwag do PE do 5.03.

Na jesieni 2009 prawdopodobnie podczas przewodnictwa Szwecji  w UE zostanie ono przyjęte.

Raport Szwedzkiego NIK -  bardzo krytyczny wobec szwedzkiej polityki rybołówstwa. Na 1 jednostką pływającą przypada 8 urzędników.

Krzysztof Skóra, Stacja Morska Hel

Czy to rozporządzenie uwzględnia podejście regionalne ?

Propozycja spotkania się  z kandydatami do PE oraz przygotowanie listu do rządu i rybaków przed wyborami do PE w czerwcu.

Niki Sporrong, FISH

Reforma Wspólnej Polityki Rybackiej  (WPRyb) wywołana jest przez sprzeczność polityki wzrostu eksploatacji  ryb i ochrony zasobów mórz. W latach 1970-2000 utrata zasobów ryb pelagicznych wynosiła 90 %.

93 % dorsza łowionego w M. Północnym jest niedojrzała, przed okresem wejścia w wiek rozrodu (u dorsza 3-4 lata).

Analiza KE - flota rybołówcza ma ciągle 2 razy większą zdolność połowową niż powinna mieć - mimo setek milionów wydanych na złomowanie kutrów.  Nastąpiła zamiana  części zezłomowanych kutrów na nowoczesne jednostki, wyposażone w elektroniczne systemy lokalizacji ryb.

W 2012 ma nastąpić wprowadzenie wieloletnich planów zarządzania  i odbudowy dla poszczególnych gatunków ryb, oparcie się także na dyrektywie siedliskowej.

Kwiecień 2009 – Zielona Księga KE- dotycząca WPRyb.

Początek 2010- podsumowanie debety dotyczącej WPRyb.

Radosław Gawlik, Stowarzyszenie Ekologiczne EKO-UNIA

Prezentuje najważniejsze zapisy  Dyrektywy Ramowej w sprawie strategii morskiej. Dyrektywa ma być przeniesiona w pełni do polskiego prawa w lipcu 2010. Do tej pory rząd nie może się uporać z wyznaczeniem kto kompetencyjnie odpowiada za jej wdrażanie.

Jacek Bożek, Klub Gaja

Obecny kryzys ekonomiczno- społeczny może mieć duży wpływ na zasoby i możliwości nawet dużych organizacji pozarządowych.

Podaje metodologię pracy z posłami przy ochronie zwierząt:

- przepytywanie posłów  w sprawie zajęcia określonego stanowiska,

- kwestionariusze z pytaniami dotyczące spraw środowiskowych ( rybołówstwa) i publiczne udostępnianie odpowiedzi,

- wchodzenie na spotkania – konferencje posłów ( kandydatów) do PE.

Krzysztof Skóra, Stacja Morska Hel

W dyskusję o WPRyb musi być włączone Ministerstwo Środowiska (zasoby, ekosystem).

Jako cel należy stawiać TRWAŁOŚĆ RYBOŁÓWSTWA- drogą do tego celu jest ekosystemowe  rybołówstwo.

Poprawny sposób zarybiania – zarybianie z wykorzystaniem zróżnicowanej puli genetycznej.

Iwona Kuklik, Stacja Morska Hel

Po raz pierwszy spotkała się z rybakami mówiącymi podobnym do naukowców głosem. To jest sprawa do wydobycia i zainteresowania mediów lokalnych. Uwaga do organizatorów o planowanie wydarzeń medialnych przy okazji takich spotkań oraz o większy udział lokalnych organizacji.

Jacek Bożek, Klub Gaja

Popiera uwagę o wykorzystywaniu medialnym takich spotkań. Radzi, aby personalizować zaproszenia. W zaproszeniu do mediów radzi wskazywać liderów biorących udział w spotkaniach i warsztatach.

Opracowanie: D. Sokulska